Voortdurende verandering

Te midden van de vele beelden, die overzichtelijk maar niet volgens een strikt chronologische volgorde in de verschillende vertrekken zijn geplaatst, valt Detachement feminin uit 1982 op. Het is verleidelijk om aan de bronzen sculptuur een sleutelpositie binnen het oeuvre van Per Abramsen toe te kennen. Maar dat zou fundamenteel onjuist zijn, omdat de andere belangwekkende beeldhouwwerken die in dezelfde ruimte staan daarmee tekort gedaan zou worden. Deze constatering roept de vraag op, waarom het zo lastig is om aan te geven welke beelden van Abramsen sleutelwerken zijn en welke niet. Het antwoord is uiteindelijk verrassend eenvoudig.

Het oeuvre van Abramsen ontvouwt zich als een coherente en consistente verzameling van sleutelwerken. Dat heeft te maken met de veranderingsprocessen die kenmerkend zijn voor het werk en de werkwijze van de kunstenaar. Transitie is een kernbegrip dat permanent meeverhuist van het ene beeld naar het volgende. De behoefte aan transitie en transformatie hangt samen met de drang van de beeldhouwer om niet alleen inzichtelijk en aanschouwelijk te maken wat hem persoonlijk bezighoudt maar ook om te laten zien welke maatschappelijke fenomenen en ontwikkelingen de moeite waard zijn om gesignaleerd en verbeeld te worden. Dat levert een samenhangend oeuvre op waarin voortdurende verandering en beweging zowel impliciet als expliciet aanwezig zijn. De beeldhouwer laat zich leiden door het besef dat stilstand altijd achteruitgang betekent.

In elk kunstwerk van Per Abramsen wordt de kiem geplant voor een nieuw beeld. Telkens weer worden inzichten, vormelementen, bewegingsdimensies of modulaties aangescherpt. En steeds opnieuw worden ruimtelijke, sculpturale, materiële en inhoudelijke aspecten vanuit andere invalshoeken benaderd. Op die manier preciseert de kunstenaar keer op keer zijn levensvisie. Zijn ideeën veranderen mee met de tijdgeest en met de nieuwe ontdekkingen en bevindingen van de beeldhouwer, die gedreven wordt door de behoefte om het spectrum van sculpturale mogelijkheden voortdurend en onvermoeibaar te onderzoeken en te verbreden.

Onophoudelijke honger naar experimenten op het gebied van vorm, inhoud en materiaal en onderzoek naar de samenhang tussen die drie beeldbepalende elementen vormen een vruchtbare voedingsbodem. Zo genereert een beeld steeds nieuwe beelden die het totale oeuvre completer en rijker maken: veelzijdiger en afwisselender, universeler en tijdlozer. Een belangrijke rol is weggelegd voor de menselijke figuur die in allerlei hoedanigheden, vormen en metaforen het wereldbeeld en de artistieke visie van de kunstenaar verbeeldt. Maar de menselijke gestalte staat nooit op zichzelf. Er bestaat steeds nauwe samenhang met een persoonlijke maatschappijvisie die verder gaat dan het signaleren van wat er in de samenleving speelt. De verbeeldingskracht van Abramsen kan niet los gezien worden van zijn visionaire karakter. Elk beeldhouwwerk afzonderlijk bevat componenten die refereren aan een bredere context, aan de relatie met het grote geheel en aan universele en tijdloze waarden. Binnen dit kader zijn alle sculpturen van Per Abramsen sleutelwerken: vervolgstappen in de zoektocht naar ongekende mogelijkheden. Ze maken deel uit van het grote geheel waarin geen onderscheid bestaat tussen minder belangrijke of juist superieure vondsten of ontdekkingen.

Met de titel Detachement feminin is iets merkwaardigs aan de hand. Letterlijk is een detachement een legeronderdeel dat een specifieke taak vervult. Meer in het algemeen betreft het een afdeling, sectie of team. Vrij vertaald komt ‘vrouwenleger’ het dichtst in de buurt van Abramsens betekenis-associaties. De kanttekening dat zijn titels vaak niet letterlijk genomen moeten worden is hierbij van belang. Persoonlijke associaties met woorden, namen en begrippen liggen vaak ten grondslag aan de keuze van een titel.

In die context gezien is het aannemelijk dat de sculptuur uit 1982 deel uitmaakt van een leger van strijdbare en dynamische vrouwen die opkomen voor hun vrijheid. Die emancipatiegedachte sluit aan bij de persoonlijke visie van de kunstenaar. Wie het beeld wil determineren of ontleden stuit onmiddellijk op het fragmentarische karakter en op de golfbewegingen. Het lijkt alsof de deels gedefragmenteerde vrouwelijke gestalte meebeweegt op golven van vernieuwing en vooruitgang. Het beeld komt ogenschijnlijk los van de sokkel, maar is tegelijk stevig verankerd, zoals aankomende veranderingen altijd voortvloeien uit een verleden waarmee het via onzichtbare ankers verbonden blijft.

De lichaamsbouw van de vrouwenfiguur is deels losgezongen van de werkelijkheid. Opmerkelijke figuratieve details versterken de fysieke aanwezigheid van de vrouw. Abramsen verbindt het toegepaste deformatieproces met zijn persoonlijke mensvisie. Dat doet hij op een manier die bijdraagt aan de verbeelding van een onomkeerbaar emancipatieproces. Detachement feminin openbaart een eenheid in tegendelen: het beeld is onverzettelijk en fluïde tegelijk. Die paradoxale eigenschappen bepalen de kracht van het beeld. We zien een lichaam dat gewichtloos lijkt op te stijgen en dat tegelijk verbonden is met het aardse. Als ervaren bronsgieter is Abramsen in staat om die schijnbaar tegenstrijdige elementen samen te smelten tot een monumentaal beeld dat enerverende interacties aangaat met de ruimte en dat ons bijna spelenderwijs bewust maakt van onderliggende betekenissen.

Schrijver/kunstrecensent
Onafhankelijk curator hedendaagse kunst